Stryszawa i okolice należą do żywiecko-suskiego ośrodka zabawkarstwa ludowego. Oprócz niego istniały jeszcze takie ośrodki jak: myślenicki, kielecki, rzeszowski, lubelski, podlaski i krakowski, jednak ośrodek żywiecki jest jednym z najstarszych, najbardziej znanych i uznanych. Do tego ośrodka należą wsie położone między Żywcem a Suchą Beskidzką: Przyborów, Koszarawa, Pewel Wielka, Lachowice, Kuków, Kurów, Kocoń, Stryszawa.
Zabawki zaczęto tutaj wytwarzać w I połowie XIX w. Tradycja ta przechodziła z pokolenia na pokolenie, dzięki czemu do dzisiejszego dnia na terenie gminy Stryszawa i w jej okolicach żyją twórcy ludowi, którzy wytwarzają zabawki.
Co jest ważne – poszczególni członkowie rodziny zajmowali się różnymi etapami tworzenia zabawki (struganie, malowanie, ryzowanie, etc.). Dzięki temu, że przy wyrobie zaangażowana była cała rodzina, tradycje zabawkarskie przekazywane były z pokolenia na pokolenie i przetrwały do dzisiejszych czasów.
Najstarsze wzory zabawek znane jeszcze przed pierwszą wojną światową to bryczki z konikami zwane „karetkami”, kołyski zwane „kolybkami”, grzechotki zwane „scyrkowkami” oraz taczki. Od początku XX wieku popularne stały się także ptaszki wykonywane w Stryszawie. Poszerzenie asortymentu datuje się na okres międzywojenny XX wieku. Wtedy pojawiły się między innymi koniki na podstawce, koniki z wozami drabiniastymi oraz ruchome „klepoki” czyli ptaszki klepiące skrzydełkami i karuzelki.
Prawdopodobnie pierwsze tworzone zabawki nie były malowane, miały kolor drewna, z którego zostały stworzone. W miarę upływu lat, większej liczby wytwórców i co za tym idzie konkurencji, rodziny zabawkarskie zaczęły swoje wyroby ozdabiać.
W początkowym okresie działalności sprzedażą zajmowali się sami wytwórcy, zbywając swoje wyroby na okolicznych targach i jarmarkach. W miarę upływu czasu handel zabawkami przejęli pośrednicy, dzięki czemu tutejsze zabawki docierały w różne zakątki Polski.
Po II wojnie światowej zabawkarstwo zostało objęte mecenatem państwa, a rozprowadzaniem kolorowych ptaszków, koników, bryczek oraz innych zabawek zajęła się między innymi „Cepelia”.
Święto Zabawki Ludowej to jedyna w Polsce impreza folklorystyczna promująca unikatowe tradycje zabawkarskie Stryszawy i okolic. Wieloletnie działania sprawiły, że tradycja ta jest wciąż żywa i dzięki temu miejscowość ta jest ważnym punktem na mapie turystyki kulturowej Polski. Od 2024 r. znajduje się na liście rekomendowanych przez Województwo Małopolskie wydarzeń w ramach projektu Wizytówki Małopolski.
Wszystko zaczęło się w roku 1995, kiedy to otwarto Warsztaty Twórcze w Stryszawie, gdzie dzieci i młodzież pod okiem twórców ludowych uczyli się tworzyć drewniane zabawki.
Pierwsze święto zabawki lokalna społeczność i instytucje zorganizowały w roku 1997. Tradycja jego organizowania jest kultywowana do dnia dzisiejszego.
Warto wspomnieć, że od roku 2016 r. żywiecko-suskie zabawkarstwo wpisane jest na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego i ma szansę wpisu na listę UNESCO.
Organizatorami Święta są gmina Stryszawa oraz Gminny Ośrodek Kultury w Stryszawie.
Partnerem wydarzenia jest Województwo Małopolskie
Zapraszamy w imieniu organizatorów!
Autor: powiatsuski24.pl
