Czym są idiomy i przenośnie?
Pod pojęciem idiomów kryją się wyrażenia, które w danym języku posiadają stałe, nierozerwalne znaczenie przenośne, najczęściej trudne do rozszyfrowania, jeśli potraktować je dosłownie. Klasycznym przykładem jest zwrot „mieć motyle w brzuchu”, który w dosłownym tłumaczeniu sugerowałby obecność owadów, podczas gdy naprawdę oznacza uczucie zdenerwowania lub podekscytowania. Z kolei przenośnie, nazywane także metaforami, polegają na świadomym przeniesieniu znaczeń i kontekstów z jednej dziedziny na drugą, aby w bardziej plastyczny, obrazowy sposób opisywać rzeczywistość. W zdaniu „ma serce ze złota” dosłowna interpretacja byłaby absurdalna, jednak metaforyczne przesłanie ujawnia ciepło i dobroć charakteru człowieka. Tego rodzaju zjawiska językowe stanowią nieodłączny element codziennych rozmów dorosłych, a zrozumienie ich przez dziecko jest wyzwaniem wymagającym stopniowego wdrażania w świat symboli i aluzji. Dzieci w młodszym wieku szkolnym, a czasem nawet przedszkolnym, zaczynają dostrzegać, że słowa mogą mieć w sobie pewną tajemniczą głębię, która nie ogranicza się do prostego i bezpośredniego opisu przedmiotów czy zdarzeń. Proces ten przebiega zwykle płynniej u tych dzieci, które od wczesnych lat mają kontakt z różnorodnymi książkami, wierszami i bajkami pełnymi wyobrażeń, gdzie autentyczne słownictwo przeplata się z przejaskrawieniami, porównaniami i grą słów. Zrozumienie zwrotów typu „rzucić okiem”, „siedzieć jak na szpilkach” czy „być w siódmym niebie” wymaga jednoczesnego uchwycenia kontekstu sytuacyjnego oraz umiejętności abstrakcyjnego myślenia, dlatego tak istotne jest, aby maluch miał możliwość rozwijania wyobraźni językowej w trakcie spontanicznej zabawy, rozmów z rodzicami oraz zajęć prowadzonych przez terapeutów.
Jak wspierać dzieci w odkrywaniu złożoności języka?
Rozumienie idiomów i przenośni u dziecka nie jest zdolnością, która rozwija się automatycznie. Pomocne okazuje się już samo cierpliwe wyjaśnianie, że pewne zwroty w języku nie poddają się dosłownej interpretacji, bo mają znaczenie metaforyczne. Aby dziecko coraz lepiej przyswajało te pojęcia, warto aranżować rozmowy i sytuacje, w których pojawiają się różnorodne wyrażenia idiomatyczne, a następnie tłumaczyć je, odwołując się do przykładów z codziennego życia. Można też posługiwać się zabawami językowymi i opowieściami, które poleca sklep juniora.pl, gdzie liczne przenośnie pobudzają ciekawość malucha i rozwijają jego wyobraźnię. Kolejnym aspektem jest uważne przyglądanie się reakcjom dziecka na napotkane idiomy lub metafory. Zdarza się bowiem, że maluch interpretuje je w sposób zabawny lub kompletnie błędny, jednak właśnie takie sytuacje stanowią cenną okazję do opowiedzenia o symbolice i różnorodności języka. Nie należy się zatem zniechęcać, gdy dziecko po raz kolejny próbuje rozumieć dany zwrot dosłownie. Z każdą kolejną próbą rozwija się jego wrażliwość językowa i zdolność kreatywnego myślenia. W procesie tym istotne jest, aby jednocześnie wspierać rozwój poznawczy i emocjonalny dziecka, co można osiągnąć przez rozmowy o tym, jakie uczucia lub stany umysłu kryją się za danym idiomem, tak by maluch rozumiał nie tylko konstrukcję słowną, lecz również sam sens wyrażenia. Tego rodzaju wieloaspektowe podejście pozwala dziecku chłonąć subtelności języka, a zarazem czerpać satysfakcję z odkrywania, jak fascynujące i bogate potrafią być zwykłe słowa.
Gdy dziecko zaczyna coraz swobodniej posługiwać się metaforami i idiomami, wzrasta jego pewność siebie w komunikacji z innymi, co przekłada się też na łatwość nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i odnajdowania się w różnorodnych sytuacjach towarzyskich czy edukacyjnych. Praca nad rozumieniem idiomów i przenośni to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i zrozumienia indywidualnego tempa rozwoju dziecka. Wspieranie językowej kreatywności przez dialog, zabawę i czytanie pozwoli maluchowi czerpać pełnię radości z bogactwa słów i symboli.
Artykuł Partnera.
